Perceraian merupakan salah satu perkara yang dibenarkan dalam Islam apabila perkahwinan tidak lagi dapat diselamatkan. Di Malaysia, perceraian dalam Islam dibahagikan kepada beberapa jenis berdasarkan syarat dan keadaan tertentu. Artikel ini akan membincangkan secara terperinci tentang jenis-jenis perceraian dalam Islam, prosedur yang perlu diikuti, dan implikasinya.
Pengenalan Tentang Perceraian Dalam Islam
Islam memberikan panduan lengkap mengenai perceraian untuk memastikan keadilan kepada semua pihak, termasuk suami, isteri, dan anak-anak. Walaupun perceraian dibenarkan, ia dianggap sebagai tindakan terakhir setelah semua usaha untuk menyelamatkan perkahwinan telah dilakukan.
Pandangan Islam Terhadap Perceraian
Dalam Islam, perceraian dianggap sebagai sesuatu yang halal tetapi dibenci oleh Allah. Rasulullah SAW bersabda:
“Perkara halal yang paling dibenci oleh Allah ialah perceraian.”
(Riwayat Abu Dawud dan Ibnu Majah)
Oleh itu, perceraian hanya boleh dilakukan apabila tiada jalan lain untuk menyelesaikan masalah dalam perkahwinan.
Jenis-Jenis Perceraian Dalam Islam
Di Malaysia, perceraian dalam Islam boleh dikategorikan kepada beberapa jenis. Berikut adalah penjelasan bagi setiap jenis perceraian.
1. Talak
Talak merupakan perceraian yang dilakukan oleh suami dengan melafazkan cerai kepada isteri. Ia boleh dibahagikan kepada beberapa jenis berdasarkan bilangan talak yang dijatuhkan:
a. Talak Raj’i
Talak Raj’i merujuk kepada talak yang boleh dirujuk semula oleh suami tanpa akad nikah yang baru, selagi isteri masih dalam tempoh iddah.
b. Talak Bain
Talak Bain pula terbahagi kepada dua jenis:
- Talak Bain Sughra: Tidak boleh dirujuk kembali melainkan dengan akad nikah baru.
- Talak Bain Kubra: Berlaku selepas talak kali ketiga, di mana pasangan tidak boleh rujuk melainkan selepas isteri berkahwin dengan lelaki lain dan bercerai secara sah.
2. Fasakh
Fasakh adalah pembatalan perkahwinan oleh pihak mahkamah atas sebab tertentu seperti kegagalan suami melaksanakan tanggungjawab atau kekejaman. Antara sebab fasakh termasuk:
- Suami meninggalkan isteri tanpa nafkah.
- Suami mempunyai penyakit yang menghalang hubungan suami isteri.
- Kekejaman fizikal atau mental.
3. Khulu’ (Tebus Talak)
Khulu’ adalah perceraian atas permintaan isteri dengan memberikan pampasan kepada suami. Pampasan ini biasanya berbentuk wang atau harta lain. Ia berlaku apabila isteri tidak lagi dapat hidup bersama suami atas sebab-sebab tertentu.
4. Li’an
Li’an berlaku apabila suami menuduh isteri berzina tanpa bukti yang sah. Dalam kes ini, kedua-dua pihak akan bersumpah dan perkahwinan akan dibubarkan secara automatik.
5. Cerai Taklik
Cerai Taklik adalah perceraian yang berlaku apabila suami melanggar janji atau syarat tertentu yang telah ditetapkan dalam akad nikah. Contohnya, jika suami tidak memberi nafkah selama tiga bulan, isteri boleh memohon perceraian di mahkamah.
6. Ila’
Ila’ berlaku apabila suami bersumpah untuk tidak menyentuh isterinya selama empat bulan atau lebih. Jika suami tidak menarik sumpahnya dalam tempoh tersebut, perceraian akan berlaku secara automatik.
7. Zihar
Zihar adalah perceraian di mana suami menganggap isterinya seperti ibunya sendiri. Dalam Islam, tindakan ini dianggap dosa besar dan perlu ditebus dengan denda sebelum pasangan dapat kembali bersama.
Prosedur Perceraian Di Malaysia
Setiap jenis perceraian mempunyai prosedur tertentu yang perlu diikuti mengikut undang-undang syariah di Malaysia.
Langkah-Langkah Umum Untuk Memohon Perceraian
- Permohonan Di Mahkamah Syariah
Pasangan yang ingin bercerai perlu mengemukakan permohonan rasmi di Mahkamah Syariah. - Kaunseling
Sebelum perceraian diluluskan, pasangan akan diarahkan untuk menghadiri sesi kaunseling bagi mencari jalan penyelesaian. - Perbicaraan
Jika kaunseling gagal, perbicaraan akan diadakan untuk menentukan kesahihan permohonan perceraian. - Keputusan Mahkamah
Mahkamah Syariah akan membuat keputusan berdasarkan bukti dan hujah kedua-dua pihak.
Kesan Perceraian
Perceraian bukan sahaja memberi kesan kepada pasangan suami isteri, tetapi juga kepada anak-anak dan keluarga.
Kesan Kepada Anak-Anak
- Hak Penjagaan: Mahkamah akan menentukan hak penjagaan anak berdasarkan kepentingan terbaik mereka.
- Emosi: Anak-anak mungkin menghadapi tekanan emosi akibat perpisahan ibu bapa.
Kesan Kepada Suami Dan Isteri
- Tanggungjawab Nafkah: Suami masih bertanggungjawab memberikan nafkah kepada bekas isteri dan anak-anak.
- Perubahan Emosi: Perceraian boleh memberi tekanan mental dan emosi kepada kedua-dua pihak.
Soalan Lazim (FAQ)
Apakah yang dimaksudkan dengan talak?
Talak adalah perceraian yang dilakukan oleh suami dengan melafazkan cerai kepada isteri, sama ada secara lisan atau bertulis.
Bagaimana fasakh berbeza dengan talak?
Fasakh adalah pembatalan perkahwinan oleh mahkamah atas sebab tertentu, manakala talak adalah perceraian yang dijatuhkan oleh suami.
Apakah pampasan dalam khulu’?
Pampasan dalam khulu’ biasanya berupa wang atau harta yang diberikan oleh isteri kepada suami sebagai balasan untuk perceraian.
Adakah cerai taklik memerlukan persetujuan suami?
Tidak, cerai taklik boleh dipohon oleh isteri di mahkamah jika suami melanggar syarat dalam akad nikah.
Berapa lama tempoh iddah bagi seorang isteri?
Tempoh iddah bergantung kepada keadaan isteri:
- Tiga kali suci bagi isteri yang masih haid.
- Tiga bulan bagi isteri yang telah menopause.
- Hingga melahirkan anak jika sedang mengandung.
Dengan memahami jenis-jenis perceraian dalam Islam di Malaysia, diharapkan pasangan suami isteri dapat membuat keputusan yang bijak dan adil dalam menghadapi cabaran rumah tangga.